Op donderdag 12 november kwamen meer dan 250 gymnasiasten uit het land samen in Utrecht om zich te buigen over de opgave Latijn van de Klassieke Olympiaden. Ook dit jaar weer werd de organisatie overvallen door het aantal aanmeldingen en was zij in staat om voldoende lokalen en surveillanten te regelen.

De opgave van dit jaar betrof een passage uit het werk van Quintilianus. In zijn De Institutione Oratoria vertelt hij over de ideale leraar die geen gebreken mag hebben of toestaan, streng doch rechtvaardig handelt en weet waarover hij spreekt. De vele adviezen die Quintilianus de leraar in opleiding geeft, zal menig leerling gereflecteerd hebben op zijn/haar eigen docent. De opgave werd niet makkelijk gevonden door de leerlingen vanwege de vele coniunctivusvormen, gerundia en gerundiva.

De commissie zal de komende week scans maken voor de docenten die het werk van hun leerlingen hebben opgevraagd en hoopt binnen twee weken met de uitslag te komen.

De opgave is nu te vinden op onze website. Bovendien zijn de vertaalwedstrijden Latijn en Grieks voor volwassenen gestart.

Vandaag is de aanmelding voor de Klassieke Olympiade Latijn gesloten. Het aantal deelnemers zal dit jaar wederom meer dan 200 en we zijn blij dat we dit met hulp van docenten in het land kunnen opvangen.

We wensen iedereen veel succes en zien jullie graag aanstaande donderdag 12 november in Utrecht!

De commissie Klassieke Olympiaden

Onlangs is de onderstaande mailing aan de scholen gestuurd met de informatie over de Klassieke Olympiaden 2015-2016. De poster kan hier gedownload worden.

Beste docenten en gymnasiasten,

Donderdagmiddag 12 november zal de derde Olympiade Latijn plaatsvinden in het Christelijk Gymnasium in Utrecht. We nodigen leerlingen uit klas 5 en 6 uit om mee te doen met deze vertaalwedstrijd, die inmiddels een traditie begint te worden. In een enkel geval is deze vertaalwedstrijd zelfs voor vierdeklassers een mooie uitdaging. De drie beste vertalers worden uitgenodigd voor de finale van de Klassieke Olympiaden, die plaatsvindt op zaterdag 9 april in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Daar zullen de finalisten een nieuwe opgave onder ogen krijgen, waar zij ook inhoudelijk over bevraagd worden.

De Olympiade Grieks zal dit schooljaar plaatsvinden op donderdag 28 januari 2015, wederom in Utrecht. Ook de finale van deze Olympiade vindt plaats op zaterdag 9 april in Leiden. De finalisten van beide Olympiades wacht een grote geldprijs: 100 euro voor de derde plaats, 150 voor de tweede. De winnaar gaat naar huis met een geldprijs van maar liefst 250 euro en zijn/haar naam zal vereeuwigd worden op de wisselbeker. De Olympiade Grieks betreft dit jaar een passage uit de Memorabilia van Xenophon: Herakles staat op de driesprong en wordt door de Deugd respectievelijk Ondeugd uitgenodigd om voor haar weg te kiezen. Dit pensum kan in de klas gelezen worden of zelfstandig thuis voorbereid worden. Over dit pensum worden inhoudelijke en grammaticale vragen gesteld. Verder is het de bedoeling dat er wordt nagedacht over de inhoud, zodat er een essay geschreven kan worden. Uiteraard moet er ook een voorbereide passage vertaald worden. Voor de Olympiade Grieks staan op onze website www.klassiekeolympiaden.nl het pensum en de aantekeningen bij het pensum. Voor het geval er al in een vroeg stadium het pensum van onze website af is gehaald: sinds begin september staat het complete pensum op de website. Controleer dus goed of u/jij het volledige document in het bezit hebt.

Op veler verzoek worden docenten in de gelegenheid gesteld om het gemaakte werk bij de organisatie op te vragen. Dit verzoek kunt u tot uiterlijk de dag van de Olympiade per e-mail bij ons indienen via klassiekeolympiaden@gmail.com. In dat geval zult u binnen twee weken na afloop van de Olympiade van ons het gemaakte werk via de mail toegezonden krijgen. We wijzen u erop dat u de nog niet gecorrigeerde werkstukken van uw leerlingen ontvangt. De organisatie zal geen correctiemodel verstrekken en uiteraard kan er met de jury niet over de uitslag gecorrespondeerd worden.

Fred Schouten zal een workshop/lezing verzorgen voor de docenten die met hun leerlingen meekomen naar Utrecht. Verder vragen we aan docenten die meekomen of zij even willen surveilleren om de vaste docenten af te lossen voor een kop koffie? Indien u wilt surveilleren, zou u dat aan willen geven via het aanmeldformulier op onze website?

Beste leerlingen, hebben jullie zin om mee te doen met (één van) deze Olympiaden? Je kunt je voor de Olympiade Latijn tot uiterlijk 5 november aanmelden via onze website www.klassiekeolympiaden.nl, voor de Olympiade Grieks tot 21 januari. Voor bijgewerkte informatie over de beide Olympiades verwijzen we je naar onze website. Tevens versturen we in de laatste week voor de Olympiade een mail naar de aangemelde deelnemers met daarin de laatste gegevens. Noteer niet alleen de datum van de Olympiade(s) in je agenda, maar ook dat je je woordenboek moet meenemen.

Voor de docenten: in de bijlage treft u de poster van de Klassieke Olympiaden aan. Deze kunt u ophangen in uw lokaal om leerlingen (nogmaals) te wijzen op de mogelijkheid om mee te doen met de Klassieke Olympiaden.

Als laatste willen we jullie wijzen op de volgende, zeer lucratieve aanbieding van de NS: het is namelijk mogelijk om met vier personen voor slechts 55 euro een retour te kopen. Ben je met meer mensen, dan wordt het alleen maar voordeliger, want voor de 5e t/m de 10e persoon betaal je per persoon slechts 2,50 euro extra. Ga voor de aanbieding naar:

https://www.ns.nl/producten/losse-kaartjes/p/ns-groepsretour

Met vriendelijke groet,

Alwies Cock (Vereniging Classici Nederland)
Annemieke Dijkmans-Pas (Nederlands Klassiek Verbond)
Simon Veenman (Vrienden Van het Gymnasium)
Danny Veldhoven (Nederlands Klassiek Verbond)
Yvonne Wittingen (Vereniging Classici Nederland)

De Klassieke Olympiaden worden gesponsord door:
Uitgeverij Eisma
Uitgeverij Hermaion
Uitgeverij Primavera
Uitgeverij Staal & Roeland
Historische Uitgeverij
Athenaeum Boekhandel
Reisorganisatie Labrys
Medewerking wordt verleend door het Rijksmuseum van Oudheden en het Christelijk Gymnasium te Utrecht

De zomervakantie is voor bepaalde regio's in het land al (bijna) ten einde. Enige tijd geleden is het pensum Grieks van het aankomend jaar gepubliceerd op onze website. Gezien de geringe omvang en de beperkte mogelijkheid om die twee keer vragen over te stellen heeft de commissie besloten het pensum uit te breiden. De aanvullende tekst met bijbehorende aantekeningen vindt u hier op onze site. Het al gepubliceerde deel blijft onderdeel van het pensum.

Na de zomervakantie kunt u als docent ook een email verwachten met daarin de aankondiging van de wedstrijden.

Wij wensen u nog een fijne laatste weken van de zomervakantie of alvast een goede start van het nieuwe schooljaar toe,

De commissie Klassieke Olympiaden

De commissie van de Klassieke Olympiaden heeft inmiddels in overleg met het Christelijk Gymnasium te Utrecht de data voor de wedstrijden Latijn en Grieks vastgesteld.

De vertaalwedstrijd Latijn zal gehouden worden op donderdag 12 november 2015; Grieks vindt plaats op donderdag 28 januari 2016.

Hoewel de wedstrijd van het lopend schooljaar nog maar net achter ons ligt, is de organisatie op de achtergrond inmiddels al weer gestart met de editie 2015-2016. Eerder konden wij u al melden wat het thema van het pensum Grieks voor het komend jaar zou zijn, inmiddels is de tekst ook beschikbaar. In Xenophons Memorabilia lezen de leerlingen over Socrates die aan de sofist Aristippos van Kyrene het allegorische verhaal van Herakles op de tweesprong vertelt. De jonge Herakles ontmoet twee vrouwen, Deugd en Ondeugd, en stellen de held voor keuzes. Een mythisch verhaal met een filosofische inhoud dat leerlingen zelfstandig of met behulp van de docent in de les kunnen lezen. Wij roepen docenten dan ook op het pensum in het schoolexamenprogramma van de vijfde klas Grieks op te nemen. De tekst kunt u hier downloaden, de aantekeningen worden op dit moment nog verder uitgewerkt.

Op dit moment is nog niet duidelijk op welke data de wedstrijden Latijn en Grieks gehouden worden. Zodra deze bekend zijn, worden deze op onze site gepubliceerd.

Lemuria

In de klassieke oudheid werden niet voor niets de doden buiten de stad begraven: niet alleen om ziektes tegen te gaan, maar ook om gevrijwaard te blijven van rondspokende geesten. Bekend is het verhaal van de geest van Nero die nog eeuwenlang rond zou waren op de huidige Piazza del Popolo in Rome.

Wat kan je verder nog doen om te voorkomen dat deze geesten onrustig blijven rondspoken? In de Fasti heeft Ovidius de Lemuria beschreven, het feest dat in de nacht van 9, 11 en 13 mei gevierd werd, om de huizen te vrijwaren van onrustige, overleden voorouders. De verzoeningsrite die hierbij hoort, werd uitgevoerd door bonen achter je te gooien en daarbij negen keer uit te spreken: redimo me meosque his fabis: ik koop mijzelf en mijn familieleden vrij met deze bonen.

Deze Lemuria vormden voor volwassenen de opgave Latijn van dit jaar. De kwaliteit van de zeven ingezonden vertalingen was hoog. Uiteraard springen metrische vertalingen het meest in het oog: de jury had wel degelijk iets te kiezen.

Gedurfd is de vertaling van Liesbeth Vos-van Rijn: een limerick. In een begeleidend briefje vraagt ze zich af of de jury een dergelijke vertaling zou kunnen waarderen; in ieder geval heeft ze zelf erg veel plezier gehad aan deze vertaalklus. De jury kon haar limerick zeker waarderen, maar was van mening dat ze inhoudelijk helaas de plank missloeg bij de uitgesproken bezwering. Ook was de jury onder de indruk van de vertaling van Emgert Zondervan: een mooie, metrische vertaling, waarbij de inhoud goed tot uitdrukking werd gebracht. Deze vertaling kende één grote concurrent, die van Guido Kuijper. Ook zijn vertaling blonk uit door het metrum en een prima weergave van de inhoud. Wat de jury deed besluiten om Guido Kuijper uit te roepen tot de winnaar van deze vertaalwedstrijd is dat hij in weinig woorden de essentie wist weer te geven. Daarnaast was de jury erg gecharmeerd van mooie vondsten als ‘wanneer de nacht het holst is’ en een inversie in zijn vertaling waar het Latijn aangeeft dat ‘hij zich omdraait en daarvoor zwarte bonen heeft opgepakt’: ‘en neemt met reine handen zwarte bonen, draait zich om’, zo luidde Kuijpers vertaling.

Uit: Ovidius, Fasti V.419-444

Met deze prachtige vertaling roepen we Guido Kuijper uit tot de winnaar van de Klassieke Olympiade Latijn voor volwassenen.

Ploutarchus, Oorlog tussen Milete en Naxos om wille van een vrouw

Graag had de organisatie ook dit jaar een prijs uitgereikt voor de Klassieke Olympiade Grieks voor volwassenen. Helaas zit dat er dit jaar niet in. Dit jaar kregen we tien uitstekende inzendingen, vele van afgestudeerde classici, één niet-classicus en een student GLTC. Hoewel de vertaling van de laatste twee zeker op veel waardering van de jury konden rekenen, moest toch geconstateerd worden dat er ook enige fouten in geslopen waren. Daardoor konden deze niet meedingen naar een prijs. Naar de mening van de jury mag en moet bij classici de lat hoog gelegd worden. Dat betekent dat de voorgelegde passage van Plutarchus foutloos vertaald zou moeten worden. Natuurlijk zitten er altijd punten waarover gediscussieerd kan worden tussen, maar volgens de jury is er dit jaar helaas geen enkele vertaling die volkomen foutloos was. Natuurlijk ging het overgrote deel goed, maar ieder maakte wel ergens een fout. Meteen in de eerste zin, maar ook in het middenstuk en in de laatste zin bleken de grote struikelblokken te zitten: waar bevond dat bolwerk zich nu en welke kwalificaties werden er door Plutarchus aan toegekend? Herkenden de broers van de hoofdpersoon nu het handschrift op het loden briefje, dat naar hen toe gesmokkeld was, of stond er nu in het Grieks dat zij het briefje lazen? Ook het woord τύχῃ heeft blijkbaar voor heel wat hoofdbrekens gezorgd.

Na lang wikken en wegen heeft de jury daarom besloten dit jaar geen prijs toe te kennen.

De jury hoopt van harte dat dit volgend jaar anders zal zijn en roept daarom zowel classici als niet-classici (voor wie de lat natuurlijk wat lager gelegd wordt) op om zich volgend jaar te storten op de dan voorgelegde tekst, zodat ook deze Klassieke Olympiade dan vreugdevol kan worden afgesloten.

Boer zoekt vrouw

Lang, lang geleden, voordat Yvonne Jaspers het levenslicht zag, was een rijke boer, Pluto genaamd, plotseling verliefd geworden op een meisje dat hij bij het meer Percus aantrof. Zou het hier soms om het meisje Proserpina gaan? Inderdaad: dit mythologische verhaal wordt in de 4e eeuw na Christus verteld door een zekere Firmicus Maternus. Geheel in lijn met de Christelijke normen van die tijd wordt dit heidense verhaal ontdaan van alle goddelijke elementen: de god van de onderwereld wordt boer, in een doodgewoon meisje wordt de dochter van de graangodin veranderd.

Met veel plezier heeft de jury de bijna tweehonderd vertalingen nagekeken. Natuurlijk weten niet alleen de goede, bijna foutloze vertalingen een glimlach bij de leden op het gezicht tevoorschijn te toveren, maar ook de bizarre vondsten waarvan we u er één niet willen onthouden. De zinsnede die ons keer op keer in lachen deed uitbarsten was de volgende: Nec ungues contra amatorem rusticum aliquid profuerunt: en niet haalden de nagels iets uit tegen haar onbehouwen minnaar. Het woordenboek geeft bij unguis niet alleen de vertaling ‘nagel’, maar ook ‘teennagel’ of ‘klauw’. Wij zagen het levendig voor ons hoe die lieve Proserpina met haar teennagels of klauwen haar minnaar van zich af probeert te slaan. Nog mooier wordt het als iemand ungues bij unguen meende te vinden, hetgeen ‘zalf’ betekent. Wat vindt u van de vertaling: ‘Je wordt niet geholpen door je in te smeren met zalf tegen de bucolische minnaar’?

De drie finalisten, Jesse de Bruin (Cygnus Gymnasium, Amsterdam), Marieke Glazenburg (Willem Lodewijk Gymnasium, Groningen) en Maarten-Pieter Moolenburgh (Coderius College, Amersfoort) hebben zich niet verslikt in deze nagels. Jesse heeft een prima vertaling geleverd, waarbij hij een paar keer voor een andere betekenis heeft gekozen dan de jury graag had gezien. Zo vertaalde hij amator met bewonderaar, terwijl Proserpina hier ontvoerd wordt; zo ook zouden haar haren volgens Jesse bij de worsteling die ontstaat bij deze ontvoering verknoeid zijn, terwijl haar haren lacerati, uitgetrokken, zijn. De paar aanmerkingen die de jury had op de vertaling van Marieke betroffen met name tijdfouten, waarbij coniunctivus imperfecti en plusquamperfecti verwisseld werden. Marieke maakte indruk met haar vertaling door het Latijn om te zetten in vlot lopend Nederlands. Het is een plezierig lezende vertaling geworden. Lange tijd zag het er naar uit dat de vertaling van Maarten-Pieter een foutloze zou gaan worden. Het enige wat de juryleden de wenkbrauwen deed fronsen was het zinsdeel de morte filiae, dat bij het funestum spectaculum vertaald werd in plaats van miserandae: een uitleg waarom Ceres nu zo beklagenswaardig is.

Zaterdag 21 maart 2015 was een dag van ingeloste beloften. Allereerst werd, op deze allereerste lentedag, de belofte ingelost die de vallende bladeren ons een aantal maanden geleden deden: “Als het straks lente wordt, zie je ons terug.” Ook wordt op deze dag jaarlijks de belofte ingelost die Jupiter eeuwen geleden deed aan Ceres, toen Pluto haar dochter Proserpina had meegenomen naar de onderwereld: “Elk jaar als het lente wordt, zie je haar weer voor een half jaar terug.” Tenslotte werd op deze finaledag ook de belofte van de organisatie van de Klassieke Olympiaden aan de juryleden ingelost: “Zaterdag 21 maart, als het lente wordt, zie je drie heel goede kandidaten.”

En met die drie goede kandidaten had de jury, Christoph Pieper, docent Latijn aan de Universiteit Leiden, en Suzanne Adema, docent Latijn verbonden aan de VU en de UvA in Amsterdam, dan ook drie aangename gesprekken over de belofte van de lente en het troostrijke van de Proserpinamythe. We vroegen ons gezamenlijk af in hoeverre de versies van die mythe, die ze voor de finale gelezen hadden, dat nog verwoorden. Ook kwamen we toe aan een korte reflectie van de kandidaten op de waarde van de mythe voor mensen van nu.

We hadden daar uitgebreid de tijd voor omdat de vertalingen van alle drie de kandidaten, en vooral ook die van de nummers één en twee elkaar nauwelijks ontliepen. Het vertaaldeel van het finalegesprek ging steeds vlot en alle kandidaten konden onze lastige vragen over taalverschijnselen uitstekend pareren. We zijn daarom daarna nader ingegaan op zaken die aan een goede vertaling ten grondslag liggen: de beargumenteerde interpretatie en betekenis die je geeft aan een tekst.

Vandaag is niet alleen een dag van ingeloste beloften. Deze drie kandidaten zijn alle drie prachtige, nieuwe beloften voor het vak Latijn. Omdat dit nu eenmaal ook een wedstrijd is, moeten we natuurlijk wel uitsluitsel geven over hoe die drie beloften zich, vandaag, tot elkaar verhouden.

De jury was onder de indruk van het niveau van de kandidaten en van hun volwassen manier van antwoord geven tijdens de gesprekken. Ze lieten zich door onze moeilijke vragen niet van de wijs brengen. Wij feliciteren daarom alle drie kandidaten met hun geweldige prestatie.

De derde prijs gaat naar Jesse de Bruijn. Hij had al tijdens de voorronde een “prima vertaling geleverd” en presteerde ook in de finale uitstekend. Bij de betekenis van een woord was hij even op het foute spoor, en bij sommige passages moesten de juryleden in het gesprek nog even navragen om aan Jesse een gebruikelijkere formulering te ontlokken. In het gesprek was hij zeer zelfverzekerd en kon hij ook over de inhoud van de tekst goed en geïnformeerd vertellen. Bij de vergelijking van de tekst van de finale (de Proserpinamythe in de versie van Hyginus) en die van de voorronde (dezelfde mythe in de versie van Firmicius Maternus) kwam hij tot centrale inzichten en kon hij goed uitleggen hoe de christelijke auteur de oorspronkelijke culturele betekenis van de mythe gedeconstrueerd had.

Het verschil tussen de eerste en de tweede plaats was flinterdun. Zowel Marieke Glazenburg als ook Maarten-Pieter Moolenburgh maakten geen enkele fout tijdens de vertaling en konden ook in een rap tempo op de grammaticale en syntactische vragen antwoorden. Daardoor bleef veel tijd over om over de betekenis van de tekst en de literaire presentatie van de twee verschillende versies te spreken.
De tweede prijs gaat naar Maarten Pieter Moolenburgh. Hij had al tijdens de voorronde een “bijna foutloze vertaling” geleverd, en ook tijdens de finale vertaalde hij soepel en vlot. Met name was de jury onder de indruk van zijn grote kennis op het gebied van de Latijnse syntaxis; hij kon alle moeilijkheden van de tekst moeiteloos en met de juiste vaktermen uitleggen. In het gesprek legde hij makkelijk verbanden tussen de teksten, had een groot inzicht in de betekenis van de Demeter-mythe en goede ideeën over een mogelijke hedendaagse actualisering (in de vorm van een dramatische scène). De jury had bijzonder veel waardering voor zijn kennis van zaken en zijn vaardigheid tot kennistransfer.

De eerste prijs gaat naar Marieke Glazenburg. Ook zij maakte in de voorronde indruk “door het Latijn om te zetten in vlot lopend Nederlands”. Tijdens de finale verraste zij de jury door niet alleen foutloos, maar altijd ook zeer betekenisvol te vertalen. Zij toonde daarbij een bijzonder groot taalgevoel voor zowel de brontaal als ook voor de doeltaal – een ideale combinatie voor een vertaalster. Haar vertaling was dan ook een genot om te beluisteren. In het gesprek liet zij eveneens een grote zelfstandigheid zien bij het interpreteren van de tekst. De jury had er bijzonder veel waardering voor dat zij zelfstandig de voor een moderne lezer weinig bevredigende rol van Proserpina’s moeder Ceres aankaartte en erop wees dat in Bernini’s beeld van de roof van Proserpina de dramatiek van de scène veel beter uitgebeeld was omdat er meer emoties in het spel waren.

De jury is blij met het niveau van alle drie finalisten en wenst hun allen met het bereikte resultaat veel geluk. Beloftes voor het vak zijn ze inderdaad, en tegelijkertijd bieden zij veel goede hoop voor de toekomst van de klassieke talen in Nederland.

Het eerste slachtoffer van de Trojaanse Oorlog is niet Protesilaos, maar Ifigeneia. Wie kent het verhaal niet? Zij moet geofferd worden om de Griekse vloot te laten vertrekken, met gunstige winden achter roem, buit en Helena aan. Het jonge meisje wordt naar Aulis gelokt omdat ze denkt met Achilles te mogen trouwen, maar wordt een bruid van Hades. Ifigeneia toont zich een ware dochter van Hellas en laat zich – zoals het een offerdier betaamt – met volle instemming naar het altaar leiden. In een nu pijnlijk actuele monoloog verklaart ze van harte bereid te zijn te sterven in de strijd van west tegen oost. En op het cruciale moment wordt ze weggehaald door Artemis en verplaatst naar Tauris. Maar dat is een ander verhaal.

De Ifigeneia van Aulis werd in 405 voor het eerst opgevoerd en stond precies 2419 jaar later weer op het programma tijdens de Klassieke Olympiaden van 2015. Op 29 januari bogen maar liefst 99 kandidaten zich tijdens de voorronde over opgaven van allerlei aard: er moesten regels vertaald worden, natuurlijk, maar er waren ook vragen van grammaticale en inhoudelijke aard. Leerlingen moesten afbeeldingen duiden, en kregen ook nog een pittige essay-achtige opdracht voorgelegd: vonden zij de tragedie wel of niet feministisch van aard? Gelukkig vonden verschillende kandidaten dat een anachronistische vraag:  zij maakten een gerechtvaardigd onderscheid tussen feminisme van nu en mogelijk feminisme toen.

Tot vreugde van de correctoren bleken de meeste kandidaten goed voorbereid; dat één kandidaat van de 100 punten er slechts 1 wist te behalen, leidde dan ook eerder tot een glimlach dan tot irritatie. 23 kandidaten scoorden 70 punten of meer. Hun werkstukken werden nog eens extra door de correctoren bekeken; dit leidde tot de unanieme aanwijzing van de drie finalisten (in alfabetische volgorde): Jesse de Bruin, Isabella van der Feltz en Lisanne Overduin. Dat Jesse de Bruin ook tot de finale Latijn is doorgedrongen en dat Lisanne Overduin vorig jaar al een eervolle vermelding bij de Klassieke Olympiade Latijn behaalde, mag niet onvermeld blijven.

Deze drie wachtte op zaterdag 21 maart in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden de ultieme beproeving: een confrontatie met Euripides en twee examinatoren, Casper de Jonge en Hugo Koning, beiden als docent Grieks verbonden aan de Universiteit Leiden. Zij bevroegen hen over een dertigtal regels uit het pensum. Geselecteerd was de passage waarin een bode aankondigt dat Ifigeneia is aangekomen in het legerkamp, tot verdriet van Agamemnon samen met haar moeder Klytaimnestra. In het kamp gonst het van de geruchten: waarom is het meisje hier? komt ze misschien om te trouwen? en wie van de helden zou dan de gelukkige zijn? Het is een passage die bol staat van de ironie: de bode spreekt van een gezegende dag voor het meisje, terwijl ze haar dood tegemoet gaat.

De dramatische ironie gaat niet voorbij aan de kandidaten. De eerste finaliste, Lisanne Overduin (Marnix Gymnasium, Rotterdam), legt de vinger direct op de zere plek: ‘Klytaimnestra en Iphigeneia worden wel εὐδαίμονες genoemd, maar ze zijn helemaal niet gelukkig.’ Ook de subtiele dubbelzinnigheid van regel 434 (τίς νιν ἄξεταί ποτε;) wordt direct herkend: deze formulering kan zowel verwijzen naar een komende trouwerij als naar de op handen zijnde ontvoering van Ifigeneia door Artemis. Vandaar dat Lisanne niets ziet in de conjectuur van August Nauck, die ooit voorstelde om ποτε in πόσις te veranderen: dan blijft er niets meer van de ambiguïteit van het vers over. Lisanne toont zich hiermee naar het oordeel van de examinatoren een sterkere filoloog dan de Duitse classicus uit de negentiende eeuw.

Isabella van der Feltz (Gemeentelijk Gymnasium, Hilversum) onderhield de jury op een levendige, intelligente en vrolijke manier over de tekst. De examinatoren hadden het makkelijk omdat Isabella zelf de vragen wel formuleerde: ‘Oh nu moet ik zeker zeggen waar dat staat?’ Tot het grote plezier van de jury toonde Isabella zich een strenge en conservatieve filoloog, die uiterst geschokt was over de euvele moed van Nauck: ‘Je kunt toch niet zomaar de tekst veranderen?’ Voor ze een conclusie kon trekken over de waarde van zijn conjectuur, had ze eerst nog wel een paar inhoudelijke vragen voor de jury: hoeveel handschriften er eigenlijk wel waren, en uit welke eeuw die dan wel kwamen. De jury had dit helaas niet helemaal paraat en kon niet veel anders dan Isabella een vlammende carrière als tekstcritica toewensen.

De derde kandidaat, Jesse de Bruin (Cygnus Gymnasium, Amsterdam), is een enthousiaste lezer die razendsnel door de tekst heen gaat en dikwijls de vragen beantwoordt nog voor ze gesteld zijn. Hij toont zich wat teleurgesteld als de jury hem vraagt om wat jambische trimeters te scanderen en helemaal de katalektische trocheïsche tetrameter niet aan bod laat komen. Gelukkig krijgt hij wel de kans om de passage te vergelijken met een stukje uit Antigone, wat tot interessante inzichten leidt.

De jury raakte dankzij de uitstekende kandidaten steeds verder in dramatische sferen en voelde zich aan het eind van de dag verwant met alle tragische helden die voor een di- (of eventueel tri-)lemma staan. Maar met het mes reeds op de keel kwam er toch een deus ex machina. Zo ging de eerste prijs zeer verdiend naar Lisanne Overduin. Λωτὸς βοάσθω καὶ ποδῶν ἔστω κτύπος! De tweede prijs was voor Jesse de Bruin, en de derde prijs voor Isabella van der Feltz. Wij feliciteren alle kandidaten met hun voortreffelijke prestatie.