De vertaling Grieks, een passage uit de Moralia van Plutarchus, was niet zo eenvoudig te beoordelen. Het betreft een tekst die de titel 'de wanhoop van de Phokiërs' zou kunnen dragen. De Thessaliërs voerden namelijk oorlog met de Phokiërs en na heel wat executies over en weer besluiten de Phokiërs om hun eigen vrouwen en kinderen te omgeven met een enorme stapel hout en deze in brand te steken, zodra er Phokisch verlies dreigt. Bijzonder aan dit verhaal is dat het voorstel eerst aan de Phokische vrouwen en daarna aan de kinderen wordt voorgelegd en dat allen ermee akkoord gaan. Uiteindelijk blijkt de massale zelfmoord niet nodig: de Phokiërs verslaan de Thessaliërs in de buurt van Kleonai bij Hyampolis.

Voor de juryleden zat bij de beoordeling van de negen ingezonden vertalingen het venijn in het middenstuk: een lange zin met veel participia en infinitieven. De jury zag dat de deelnemers ieder op zijn eigen manier hadden geprobeerd om deze zin vorm te geven, waarbij vooral een vlotte, Nederlandse vertaling het streven was.

Bij de winnende vertaling is dit lastige stukje Grieks opgelost door alle zinnen af te laten hangen van het werkwoord ἔπεισε:

Hij overreedde de Phociërs om de confrontatie en het gevecht aan te gaan, de vrouwen bijeen te brengen, een grote hoeveelheid hout te stapelen en bewakers achter te laten aan wie zij de opdracht gaven het hout aan te steken en de lichamen te verbranden.

Met deze vertaling is het Grieks overeind gebleven, maar zijn tevens de snelheid en de opeenvolging van acties prima verwoord.

Vertalingen die bij de jury een glimlach op het gezicht toverden, waren bijvoorbeeld: 'sloegen tot moes' voor κατηλόησαν; als vertaling voor τὴν ὕλην ἀνάψαι 'het hout in vuurzee doen oplaaien'. Een prachtige openingszin, die zeer tot de verbeelding sprak, was: 'de Thessaliërs zijn verzeild in een ware knokpartij tegen de Phociërs'. U begrijpt wel dat gedachten aan Asterix en Obelix met dergelijke zinnen niet zo vreemd zijn.

De winnaar heeft zich van de anderen onderscheiden door kenmerken in het Grieks duidelijk overeind te houden in de vertaling: daar waar anderen πάντας bij ἄρχοντας καὶ τυράννους hadden vertaald ('alle magistraten en tirannen'), heeft de winnaar dit in overeenstemming met het Grieks praedicatief vertaald met 'hadden (hen) allemaal gedood'.

Een ander, onderscheid makend punt was de vertaling van ἐνέβαλον. De meeste deelnemers hebben zich door διὰ Λοκρῶν met een kluitje het riet in laten sturen en vertaalden het werkwoord ἐνβάλλω zodoende met marcheerden of trokken door. Het voorzetsel δία heeft hier geen enkele andere betekenis dan 'via': vervolgens deden ze op volle sterkte door het gebied van de Locriërs heen een inval in Phocis, zoals te lezen was in de winnende vertaling.

Het laatste punt dat de jury wil noemen alvorens de winnaar bekend te maken was de vertaling voor ἄν αἴσθωνται νικωμένους αὐτούς, waarbij velen onnodig voor het  perspectief van de tegenstanders kozen of voor de afgeronde handeling, zoals: 'zodra ze bemerkten dat ze overwonnen waren'. De winnaar daarentegen heeft het Grieks goed opgevolgd door dit stuk te vertalen met: als ze zouden bemerken dat zij aan de verliezende hand waren.

Voor de winnende vertaling geldt dat het een mooie, vlotte, goedlopende vertaling is, waarbij het Grieks op een mooie manier is weergegeven in het Nederlands: mevrouw Bik.

Met de keuze voor poëzie heeft de organisatie het zichzelf niet makkelijk gemaakt. Het betrof een passage uit de Fasti, waarin Ovidius over de Iden van mei schrijft. Deze Iden staan in het teken van de tempel voor Mercurius in Rome. Waarom is het lastiger om poëzie te beoordelen dan proza? Een vertaler kan immers wat meer zijn ei kwijt in het vertalen dan bij proza, wat meer van de gebaande paden afgaan. Maar, wat te doen met een mooie vertaling waarin sommige woorden niet vertaald zijn? Is dat vanwege het metrum? Heeft de vertaler deze over het hoofd gezien of bewust weggelaten? Wat te doen met een prachtige vertaling waarin inhoudelijk de plank twee keer mis wordt geslagen? Betreft het een verschil in interpretatie of is het simpelweg fout? In ieder geval willen we alle deelnemers hartelijk danken voor hun mooie inzending.

Al deze mooie vertalingen vielen bij de jury in de smaak, maar... er waren slechts twee metrische vertalingen: van mevrouw Bik en meneer Poortvliet. Natuurlijk trokken deze meteen de aandacht van de juryleden.

Dat de eerste prijs toegekend wordt aan Harm Poortvliet heeft te maken met het feit dat zijn vertaling in jamben een heel mooie, goed lopende vertaling is. De jury zal u een passage als voorbeeld geven:

Spoel weg wat er meinedig was - zegt hij - in mijn verleden,
spoel alle ontrouw weg van de afgelopen tijd. 
Of ú nu mijn getuige was of dat ik leugenachtig
de grote Jupiter - die toch niets hoort - aanriep
of dat ik welbewust een andere godheid heb bedrogen: 
maak dat de snelle wind mijn woorden verre voert
en dat het morgen mij weer vrij staat om volop te liegen 
en dat de goden dan niet letten op wat ik zeg.
Geef mij slechts winst en geef mij na gedane zaken blijdschap
en dat ik aan het bedrog van een koper plezier beleef.

Met deze mooie vertaling slaat Harm Poortvliet de spijker op z’n kop: in de juiste bewoordingen geeft hij aan dat de koopman Mercurius aanroept om zijn leugens weg te spoelen, Mercurius die nota bene zelf zich schuldig heeft gemaakt aan de diefstal van de runderen van Apollo. Andere goden, zoals Jupiter, hoeven niet te worden aangeroepen om eerlijk te kunnen handelen; Jupiter luistert toch niet. 

Voor de jury was het een genot om deze prachtige vertaling onder ogen te krijgen en daarom is de jury heel verheugd om de eerste prijs toe te kennen aan Harm Poortvliet.

Ploutarchos, De dappere daden van de Melische vrouwen

Vooraf was men overeengekomen dat slechts een foutloze vertaling van een classicus mocht rekenen op de eerste prijs of een mooie, goedlopende vertaling (met natuurlijk zo min mogelijk fouten) van een niet-classicus. De meeste vertalingen, op één na allemaal van classici, lagen qua niveau behoorlijk dicht bij elkaar. Er waren twee vertalingen die zich onderscheidden: dit waren de vertalingen van Hugo Koning en Thomas Meert. De vertaling van Hugo Koning viel op vanwege zijn degelijke manier van vertalen, terwijl Thomas Meert gekozen had voor een vlottere vertaling en het zich permitteerde om op twee plaatsen een zin toe te voegen ter verduidelijking van de tekst. Nadat Numphaios had gezegd dat het niet gebruikelijk was dat Grieken naar een feestmaal gingen zonder hun vrouwen mee te nemen, heeft Meert de zin 'Dat was duidelijke taal voor de Kariërs!' toegevoegd. De Kariërs stemmen er zodoende mee in dat de Grieken ook hun vrouwen mee mogen nemen. Deze verhelderende toevoegingen kon de jury zeker waarderen.

Maar, een foutloze vertaling belonen met de eerste prijs, zo was de insteek. Wat te doen, wanneer Koning καί niet vertaald heeft? Naar de mening van de jury moest καί wel degelijk vertaald worden: om ook hun vrouwen mee te nemen. Kan de vertaling wel met een eerste prijs beloond worden als τοὺς κόλπους in de ogen van de jury wat ongelukkig vertaald wordt, namelijk met 'de inhoud van de boezem'? Uit de vertaling van Meert bleek dat de vrouwen de inhoud van de boezem moesten tonen om het verborgen zwaard tevoorschijn te halen. Het vrouwelijk jurylid voelde met deze Griekse vrouwen mee: blijkbaar moesten zij een erg zware, chirurgische ingreep ondergaan tijdens de maaltijd. Zo waren er nog een paar kleine puntjes, zoals δείσαντες vertaald met 'onder de indruk' hetgeen men toch wel zwak vond voor 'bang geworden'. Daarnaast werd er een verkeerde koppeling van μηδε gemaakt: 'zelfs niet tegen de zin', waar 'zelfs niet eentje' vertaald werd.

De laatste zin bleek lastig te beoordelen te zijn, om te vertalen was het ook geen makkelijke zin. Bevatten beide vertalingen hier fouten of ging het om nuanceverschillen? Het Grieks geeft aan dat Plutarchus de vrouwen roemt, aangezien geen van de vrouwen door angst κακὴν γενέσθαι. Thomas Meert kiest hier voor het wat oppervlakkige 'uit haar rol is geraakt', terwijl Hugo Koning er een andere draai aan geeft, namelijk 'dat geen vrouw in paniek raakte'.

Deze nuanceverschillen in combinatie met onnodige weglating van woorden of het vormen van verkeerde combinaties zorgden ervoor, dat de jury van mening was dat er eigenlijk geen foutloze vertaling was. Zodoende ook geen eerste prijs. De vertalingen van Hugo Koning en Thomas Meert zijn, hoe compleet van elkaar verschillend, wel aan elkaar gewaagd. Daarom is de jury van mening dat er in plaats van één eerste prijs, twee tweede prijzen in dit Olympisch jaar toegekend worden.

'Geef mij maar Ovidius!' was de kreet van een deelneemster na 2½ uur vertalen. Valerius Maximus kon haar blijkbaar niet zo bekoren, in ieder geval niet deze vertaalopgave.

Het ging in deze editie om de tekst over de Romein Coriolanus die naar de Volsci overgelopen was. Onder leiding van deze nieuwe leider blijken de Volsci een ware plaag te zijn voor de Romeinen: gezanten en priesters werden naar Coriolanus toegestuurd met de bedoeling hem te overtuigen de vijandelijke acties tegen de Romeinen te staken. Zij keerden zonder resultaat terug. Hierop besloten de Romeinen om Veturia, Coriolanus' moeder, en Volumnia, zijn vrouw, samen met de kinderen van Coriolanus en Volumnia naar het legerkamp van de Volsci te sturen. Dit had wel effect: Coriolanus erkende dat hij moest zwichten voor de smeekbedes van zijn patria en bevrijdde onmiddellijk het Romeinse gebied van de vijandelijke wapens.

Deze tekst bleek een hele opgave voor de 190 deelnemers: bijna alle deelnemers hebben meer dan twee uur op deze tekst zitten zwoegen en gaven niet op. Gaandeweg de middag kleurden bij deze of gene de wangen steeds dieper rood. De organisatie was zich ervan bewust dat de vertaalopgave een paar lastige zinnen bevatte, die een onderscheidende functie moesten hebben: hier konden de besten laten zien wat zij in huis hadden.

Wat de organisatie niet verwacht had, was dat de eerste zin meteen een hindernis bleek te zijn: de genitivus qualitatis maximi vir animi et altissimi consilii bij Coriolanus, aangevuld met optime de re publica meritus werd vaak niet met de juiste nuancering vertaald. Zo maakten onze drie finalisten daar allemaal een misstapje: Cécile de Jong vertaalde maximi animi met 'een zeer groot denkvermogen', Maarten-Pieter Moolenburgh maakte van optime 'te goeder trouw' en Oscar Rommens van altissimi consilii 'een zeer snode man'. Laten we het er maar op houden dat de jongens en meisjes 'er nog in moesten komen'.

Mooi was het om te zien dat wat door de organisatie was aangemerkt als een zeer lastige zin, door Maarten-Pieter perfect vertaald werd in goed lopend Nederlands. Hierbij liet hij zien dat hij ook daadwerkelijk begreep hoe de tekst inhoudelijk in elkaar stak. Het betrof het eerste deel van het lastige middenstuk: ... evenitque ut quem pro se salutarem imperatorem cives habere noluerant, paene pestiferum adversus se ducem experirentur. De vertaling van Maarten-Pieter luidde als volgt: '… en gebeurde het dat de burgers hem die ze als zegenrijke leider voor hen (voor zichzelf) niet hadden willen houden, ondervonden als een haast onheil brengende aanvoerder ten opzichte van hen'. Petje af!

Een andere zin die het zeer goed deed als onderscheidende factor was een zin met daarin een gerundivum. Degenen die lesgeven weten allemaal dat het dan spannend wordt: wordt het gerundivum gezien en vervolgens ook goed vertaald? In dit geval volgde er nog een vraag: wordt er de juiste interpretatie aan toegekend? Cécile heeft een prima vertaling geleverd waarmee haar tekstbegrip duidelijk naar voren kwam. Quapropter fastidiosus ille in aestimandis bonis suis populus exuli coactus est supplicare heeft ze mooi vertaald: 'Daarom is dit volk, arrogant bij het waarderen van zijn zegeningen, gedwongen hem als banneling te smeken.'

De vertaling, of liever gezegd, de vertalingen van Oscar hebben tot heel wat discussie bij de jury geleid. Oscar is er in geslaagd om in 2½ uur maar liefst drie vertalingen te produceren: één letterlijke, één wat vrijere (beide ingeleverd als klad) en dan zijn definitieve versie. Hier en daar was te zien dat Oscar de plank missloeg qua Latijn, hetgeen hem op een Nederlands eindexamen zeer aangerekend zou worden. Maar dit is geen eindexamen, maar een vertaalwedstrijd. Wat er voor zorgde dat hij bij de drie finalisten zat en vandaag mocht laten zien wat hij in zijn mars had, was zijn uiteindelijke vertaling: wat een mooie, gedurfde vertaling! Een vertaling die je hoopt tegen te komen in boeken die voor het grote publiek zijn geschreven. 'Zo kwam het dat de Romeinen, die hem niet het respect hadden willen geven dat hem als succesvolle generaal (salutarem imperatorem) toekwam, hem als een bedreiging begonnen te beschouwen voor zichzelf.' Ook dit was een zin waar men het beste van zijn/haar kunnen kon laten zien.

Naast deze drie finalisten, die vanmiddag konden schitteren in hun finale overhoring, wil de jury één andere deelneemster toch nog met name noemen. Bij het bepalen van de drie finalisten was de jury ook zeer onder de indruk van het vertaaltalent van Lisanne Overduin. Lastige passages wist ze vaak tot een goed einde te brengen. Daarbij wist ze opvallend vaak de juiste nuancering aan te brengen. De verbazing was groot toen de jury zag dat Lisanne in de vierde klas zat: bij deelname in november was zij nog maar 14 lentes jong! De deelnemers van de volgende twee edities van de Olympiade Latijn zijn bij dezen alvast gewaarschuwd.

De jury voor de finale van Latijn voor scholieren bestond uit dr. Mark Heerink en dr. Hans Smolenaars. Zij hadden als eervolle opdracht de drie geselecteerde kandidaten te ondervragen over hun eerdere vertaling van Valerius Maximus (5,4.1) en de slechts kort tevoren door hen ingeziene tekst van Phaedrus’ fabel ‘Capellae et Hirci’.

Deze gesprekken verliepen op een aangename manier. Cécile de Jong, Maarten-Pieter Moolenburgh en Oscar Rommens grepen de gelegenheid aan om hun fouten in Valerius' verhaal over de Romeinse generaal Coriolanus, die zijn eigen stad Rome belegert, recht te zetten of soms manmoedig te verdedigen. Het ogenschijnlijk eenvoudige Latijn van 'Geiten en Bokken' gaf ruim aanleiding tot verrassende discussies over tekstkwesties en tekstcoherentie, maar ook over het sterk anti-feministische karakter van deze dichterlijke fabel: laat vrouwen (ook) maar een sik dragen, want mannen blijven toch sterker.

De jury moet bekennen dat de verontwaardiging bij de jonge kandidaten hierover minder heftig was dan ons, oudere examinatoren, wenselijk voorkwam. De vaststelling van de rangorde was spreekwoordelijk lastig. Uiteindelijk kreeg Oscar Rommens de derde prijs, vooral door zijn soms al te avontuurlijke wijze van vertalen, werd Cécile de Jong tweede door onder andere haar goede kennis van de grammatica, en behaalde Maarten-Pieter Moolenburgh vooral door zijn diepzinnige interpretatie van de Phaedrus-tekst overtuigend de eerste prijs.

De jury is unaniem van oordeel dat deelnemers en organisatoren alle lof verdienen voor het aangename verloop van deze interessante dag.

Na twee succesvolle Klassieke Olympiaden zal er in het schooljaar 2014-2015 een derde editie plaatsvinden.

De eerste ronde Latijn, waarbij een ongeziene tekst vertaald gaat worden, zal plaatsvinden op donderdag 13 november op het Christelijk Gymnasium in Utrecht. Deze locatie zal donderdag 29 januari haar deuren opnieuw openen voor de deelnemers Grieks. Ook dit keer zal de opgave van Grieks in de lessen of in de vrije tijd van de leerlingen voorbereid moeten worden. Dit jaar is er gekozen voor capita selecta uit de Iphigeneia in Aulis van Euripides. Aan het pensum wordt momenteel nog hard gewerkt, maar zodra dit gereed is, zal het gepubliceerd worden op onze nieuwe website www.klassiekeolympiaden.nl.

Uiteraard wordt u uitgedaagd om zelf deel te nemen aan de vertaalwedstrijden voor volwassenen. De teksten voor deze wedstrijden zullen in het najaar gepubliceerd worden via de website www.klassiekeolympiaden.nl en de verenigingsbladen.

Hopelijk doe jij / doet u ook komend schooljaar weer mee aan deze prachtige Olympiaden.

Op donderdag 30 januari verzamelden de deelnemers zich rond 14.00 uur in het gastvrije Christelijk Gymnasium Utrecht. Na een bemoedigend openingswoord van de rector Rosanne Bekker begaven de 96 opgekomen leerlingen zich naar de lokalen om zich daar te buigen over de opgaven. Ter voorbereiding waren de eerste dertien capita van het eerste boek van de Historiën van Herodotus gelezen. Hierin verhaalt Herodotus over de vroegste schermutselingen tussen Grieken en Aziaten: vrouwenroof over en weer. De eerste die volgens hem schuldig was aan onrecht jegens de Grieken was Kroisos die Griekse steden hun vrijheid ontnam en belastingplichtig maakte. Daarop vertelt Herodotus over de voorvaderen van Kroisos, in het bijzonder hoe zijn voorvader Gyges aan de macht was gekomen door Kandaules te vermoorden, waarbij de vrouw van Kandaules in volle glorie de hoofdrol speelde.

De voorgelegde vragen hadden betrekking op de capita 4 en 5, waarin Herodotus ingaat op de roof van Helena en de daaruit voortkomende Trojaanse oorlog, op verschillende versies van de roof van Io en het feit dat wat op een bepaald moment groot is, klein was en wat ooit groot was, vaak klein wordt.

Er werd gevraagd twee stukjes tekst te vertalen. In de praktijk bleek die vraag sterk onderscheidend. Er waren namelijk 30 van de 100 punten voor te behalen. Actieve kennis van de grammatica was nodig bij de vragen om woorden van enkel- naar meervoud om te zetten en andersom en ook om typisch Ionische woorden van een Attisch equivalent te voorzien. Kennis van de eigen taal speelde een rol bij de vraag om vijf woorden uit de tekst te noteren die in een Nederlands woord voortleven. Dat μεγάλως nogal eens mega opleverde, bracht de jury wel tot een glimlach, maar de combinatie σπουδή spoed kon geen genade vinden.

Natuurlijk waren er ook vragen van inhoudelijke aard, waarbij ook teruggegrepen werd op in andere capita vermelde gebeurtenissen. En natuurlijk de actualiseringsvraag over Herodotus' uitspraak dat van wat vroeger groot was, het meeste klein is geworden. Dit leverde veel aansprekende voorbeelden op: Van het CDA tot China, van de Economie tot de Kerk, van Dordrecht tot Amsterdam, van Justin Bieber tot de Free Record Shop en allerlei landen, zoals Nederland dat in de Gouden Eeuw zo groot was. Daarbij vroeg de jury zich wel af hoe actueel sommige voorbeelden eigenlijk zijn.

Wat de jury minder prettig vond was dat een aantal kandidaten wel was aangemeld voor de voorronde, maar zich daar niet op had voorbereid en dat ook ruiterlijk toegaf: "kijkt u dit maar niet na; ik moest hier naartoe". Deze kandidaten verdwenen dan ook snel om zich in de stad met  voor hen aantrekkelijker zaken bezig te houden. Jammer. Wij hopen dat deze praktijk zich in volgende jaren niet herhaalt en dat de docenten erin slagen goed gemotiveerde leerlingen te laten deelnemen.

In de beraadslagingen van de jury zijn uiteindelijk elf werkstukken uitvoerig besproken. Hieruit zijn drie finalisten geselecteerd, in alfabetische volgorde: Thijs Blom van het Taborcollege Werenfridus in Hoorn, Cecile de Jong van het Adelbertcollege in Wassenaar (de winnares van 2013) en Lotte Meester van het Stedelijk Gymnasium in Leiden. Opmerkelijk is dat Lotte en Cecile ook hebben deelgenomen aan de Olympiade Latijn, waarbij Cecile de finale ook heeft gehaald en Lotte daarvoor net iets te kort kwam. De drie finalisten Grieks ontliepen elkaar weinig, scoorden alle drie rond de 80 van de 100 punten. Zij mochten deelnemen aan de finale op zaterdag 15 maart 2014 in het Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, waarbij een jury bestaande uit twee docenten Grieks van de Universiteit Leiden, de heren De Jonge en Koning hen gedurende een half uur ondervroegen over een andere passage uit het pensum Herodotus.

Drie finalisten, drie personages. De finale van de vertaalwedstrijd Grieks was een competitie tussen twee dames en een heer: Cecile de Jong, Lotte Meester en Thijs Blom. De tekst waarover zij ondervraagd werden ging over twee heren en een dame: Gyges, Kandaules en zijn vrouw. Herodotus' beroemde verhaal (1.8-13) is een spannende vertelling over macht, schoonheid, verliefdheid, overredingskracht en de onontkoombaarheid van het lot. Maar ook is het een programmatische sleutelpassage binnen de Historiën.

De Lydische koning Kandaules overreedt zijn dienaar Gyges om zijn vrouw te bekijken terwijl zij zich uitkleedt. De vrouw merkt echter dat zij wordt gezien, en stelt Gyges voor de keuze: ofwel Kandaules moet sterven, ofwel Gyges zelf. Wederom doet Gyges wat hem gezegd wordt. Hij doodt de koning en verwerft daarmee het koningschap van Lydië. Maar het orakel van Delphi voorspelt dat in het vijfde geslacht na Gyges vergelding (tisis) zal komen. Kroisos blijkt de nakomeling te zijn die moet boeten voor zijn voorvader Gyges, en het is nu juist Kroisos die volgens Herodotus het conflict tussen oost en west in gang zet. Hij onderwerpt de Grieken in Klein Azië en versterkt met zijn mislukte veldtocht tegen Kyros ongewild de macht van het Perzische Rijk. Als Kandaules’ vrouw Gyges niet had zien wegsluipen, dan zou de gehele westerse geschiedenis wellicht anders gelopen zijn...

Herodotus' tekst roept allerlei vragen op. Wie is eigenlijk de hoofdpersoon? Waarom kunnen we dit verhaal als een kleine tragedie beschouwen? Welk personage heeft zijn emoties het best onder controle? Waarom benadrukt Herodotus steeds dat Gyges geen keuze had? En lijkt Gyges op zijn nakomeling Kroisos? Dergelijke vragen stonden centraal in de boeiende gesprekken die de jury met de drie finalisten mocht voeren. Herodotus vermeldt (1.12) dat de dichter Archilochos van Paros Gyges in zijn jambische trimeters noemt. De jury verraste de finalisten door dit korte gedicht te voorschijn te toveren. In de vertaling van Paul Claes luidt het gedicht als volgt:

Ik geef niet om het rijk van Gyges met zijn goud,
ik heb nooit last gehad van afgunst, ik benijd
geen goddelijk geluk en wil geen grote macht.
Dat alles ligt ver buiten mijn belangstelling...

Deze versregels demonstreren hoe de koningen van Lydië in de Griekse wereld werden gezien. Archilochus' pleidooi voor gematigdheid (volgens Aristoteles uitgesproken door de timmerman Charon) kunnen we goed in verband brengen met Herodotus' visie op het oosten, en in het bijzonder met de bekende dialoog tussen Solon en Kroisos (1.29-33).

Over dergelijke zaken sprak de jury met de drie finalisten, die allemaal goed voorbereid bleken te zijn. De jury was onder de indruk van het hoge niveau. De derde prijs was voor Thijs Blom van het Taborcollege Werenfridus in Hoorn. Hij bleek een zorgvuldige lezer te zijn, die rustig vertaalde en weloverwogen antwoorden formuleerde. Zo nam hij ook de tijd om na te denken over de vraag wie nu eigenlijk de hoofdpersoon van het verhaal was; een vraag die de twee vrouwelijke kandidaten minder moeilijk te beantwoorden vonden... De tweede prijs ging naar Lotte Meester, leerling van het Stedelijk Gymnasium in Leiden. Zij had zich niet alleen bijzonder goed verdiept in de te lezen tekst, maar ook in de historische en literaire context van het verhaal. Zo presenteerde Lotte interessante ideeën over de tragische aspecten van het Gyges en Kandaules-verhaal. Cecile de Jong, leerling van het Adelbert College in Wassenaar, sleepte de eerste prijs in de wacht. Dankzij haar indrukwekkende beheersing van de Griekse vormleer en stamtijden was zij in staat de voorgelegde tekst zorgvuldig te interpreteren. De ongeziene verzen van Archilochus, die de jury uit de hoge hoed toverde, werden door Cecile met verve vertaald, uitgelegd en in verband gebracht met Herodotus' filosofie. Met haar enthousiasme overrompelde ze de jury, die haar dan ook met veel genoegen de eerste prijs uitreikte.

Dit zijn de winnaars van alle Klassieke Olympiaden Grieks voor volwassenen:

• 2023-2024: eerste prijs: Tom Ingelbrecht (classicus), tweede prijs: Arthur Hartkamp (geen classicus)
• 2022-2023: Guido Kuijper (tevens originaliteitsprijs)
• 2021-2022: mevrouw A.G. Bik-Huls (classica) & Robin Bergman (niet-classicus)
• 2020-2021: Christiaan Caspers (classicus) & Ad van Dun (niet-classicus)
• 2019-2020: Guido Kuijper (classicus) & Arthur Hartkamp (niet-classicus)
• 2018-2019: mevrouw A.G. Bik-Huls (classica)
• 2017-2018: Guido Kuijper (classicus) & Jan van Baardewijk (niet-classicus)
• 2016-2017: Tom Ingelbrecht (classicus) & Christiaan van Andel Steenwijk (niet-classicus)
• 2015-2016: Guido Kuijper (classicus) & Alfons de Smet (niet-classicus)
• 2014-2015: geen winnaar
• 2013-2014: Hugo Koning en Thomas Meert (gedeelde tweede plaats)
• 2012-2013: mevrouw A.G. Bik-Huls

Dit zijn de winnaars van alle Klassieke Olympiaden Latijn voor volwassenen:

• 2023-2024: eerste prijs: Stijn Coppens (classicus), tweede prijs: Tom Ingelbrecht
• 2022-2023: Kerstin van Tiggelen
• 2021-2022: Stijn Coppens (classicus) & Wim van Geldrop (niet-classicus)
• 2020-2021: Christiaan Caspers (classicus)
• 2019-2020: Guido Kuijper (classicus)
• 2018-2019: Emgert Zondervan (classicus) & Wim van Geldrop (niet-classicus)
• 2017-2018: Guido Kuijper (classicus) & C. Eimermann (niet-classicus)
• 2016-2017: Guido Kuijper (classicus) & Maryo van der Hilst (niet-classicus)
• 2015-2016: Guido Kuijper (classicus) & Christiaan van Andel Steenwijk (niet-classicus)
• 2014-2015: Guido Kuijper
• 2013-2014: Harm Poortvliet
• 2012-2013: meneer A. de Smet

Dit zijn de winnaars van alle Klassieke Olympiaden Grieks voor jongeren:

• 2023-2024: Marius de Haas (Praedinius Gymnasium, Groningen)
• 2022-2023: Marije Reitsema (Lauwers College, Buitenpost)
• 2021-2022: Mai Thy Nguyen (Lingecollege Lyceum, Tiel)
• 2020-2021: Ella Slot (Cygnus Gymnasium, Amsterdam)
• 2019-2020: Ella Slot (Cygnus Gymnasium, Amsterdam)
• 2018-2019: Björn de Ruiter (Coornhert Gymnasium, Gouda)
• 2017-2018: Yelle Tanesha (Stedelijk Gymnasium, Schiedam)
• 2016-2017: Diederik van Langen (Gemeentelijk Gymnasium, Hilversum)
• 2015-2016: Imme Laseur (Gemeentelijk Gymnasium, Hilversum)
• 2014-2015: Lisanne Overduin (Marnix Gymnasium, Rotterdam)
• 2013-2014: Cécile de Jong (Adelbert College, Wassenaar)
• 2012-2013: Cécile de Jong (Adelbert College, Wassenaar)

Dit zijn de winnaars van alle Klassieke Olympiaden Latijn voor jongeren:

• 2023-2024: Christiaan Tjong Tjin Tai (Gymnasium Haganum, Den Haag)
• 2022-2023: Marije Reitsema (Lauwers College, Buitenpost)
• 2021-2022: Emma Vinkenoog (Spinoza Lyceum, Amsterdam)
• 2020-2021: Emma Vinkenoog (Spinoza Lyceum, Amsterdam)
• 2019-2020: Syb Wolfs (SG Groenewald, Stein)
• 2018-2019: Hanna de Koning (Stedelijk Gymnasium, Schiedam)
• 2017-2018: Laura Ruhé (Vossiusgymnasium, Amsterdam)
• 2016-2017: Louise van der Vlugt (Chr Lyceum Veenendaal)
• 2015-2016: Anja Oomis (Stedelijk Gymnasium, Nijmegen)
• 2014-2015: Marieke Glazenburg (Willem Lodewijk Gymnasium, Groningen)
• 2013-2014: Maarten-Pieter Moolenburgh (Coderius College, Amersfoort)
• 2012-2013: Jop Wolffs (Stedelijk Gymnasium, Nijmegen)

Op deze pagina vindt u voor de Klassieke Olympiaden Latijn en Grieks volwassenen de juryrapporten.

2023-2024: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2022-2023: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2021-2022: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2020-2021: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2019-2020: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2018-2019: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2017-2018: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2016-2017: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2015-2016: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2014-2015: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2013-2014: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn 
2012-2013: juryrapport Grieks en juryrapport Latijn

Hieronder is een overzicht van de vertaalopgaven van de Klassieke Olympiaden Latijn & Grieks volwassenen.

Grieks

• 2024-2025: opgave
• 2023-2024: opgave
• 2022-2023: opgave
• 2021-2022: opgave
• 2020-2021: opgave
• 2019-2020: opgave
• 2018-2019: opgave
• 2017-2018: opgave
• 2016-2017: opgave
• 2015-2016: opgave
• 2014-2015: opgave
• 2013-2014: opgave
• 2012-2013: opgave

Latijn

• 2024-2025: opgave
• 2023-2024: opgave
• 2022-2023: opgave
• 2021-2022: opgave
• 2020-2021: opgave
• 2019-2020: opgave
• 2018-2019: opgave
• 2017-2018: opgave
• 2016-2017: opgave
• 2015-2016: opgave
• 2014-2015: opgave
• 2013-2014: opgave
• 2012-2013: opgave