Het aantal inzendingen van de volwassenen voor de vertaalwedstrijden Grieks en Latijn groeit langzaam maar zeker. De organisatie stelt het bijzonder op prijs dat het merendeel van de deelnemers de moeite neemt om zowel bij Grieks als bij Latijn een poging te wagen. Bij beide talen is er door de jury onderscheid gemaakt tussen classici en niet-classici.
Bij Latijn betrof het een passage van Aulus Gellius (15, 22) over de leider Sertorius, die door middel van leugens zich van trouw van zijn onderdanen verzekerd wist.
Over de vertaling van Maryo van der Hilst, een niet-classica, is de jury lovend: een goede vertaling in levendig Nederlands. De zinnen zijn trefzeker en conform eigentijds Nederlands gebruik. Dit blijkt bijvoorbeeld in een wijze terughoudendheid met bijzinnen aan het begin van constructies. Dat vergt ingrepen bij het omzetten van de Latijnse syntaxis. De vertaling is stilistisch evenwichtig.
Over de vertaling van de classicus Guido Kuijper zegt de jury het volgende: een prima leesbare vertaling in sprankelend Nederlands: een echt, goed verteld verhaal. De vertaling is weliswaar niet foutloos en soms zelfs betwistbaar (al. 1 'en bespelen' lijkt niet herleidbaar tot het Latijn; al. 2 'dan ook genoegzaam bekend' is onjuist; al. 2 'men slikte het voor zoete koek' niet herleidbaar tot het Latijn). Maar de minpunten worden gecompenseerd door de pluspunten: heldere tekststructuur (beter zelfs dan de indeling waarin de brontekst is gepresenteerd!), variatie in de zinsbouw, goed oog voor spanning en drama. Een mooi voorbeeld hiervan is de vrije, maar effectvolle weergave van het laatste element in de slotzin ('en met groot succes'). Als geheel laat de tekst een trefzekere en evenwichtige keus zien qua zinslengte, zinsbouw en stijlniveau.
Sertorius was een scherpzinnig man en buitengewoon generaal en bekwaam in het gebruik en leiden van het leger. In zeer moeilijke tijden loog hij regelmatig tegen zijn soldaten, als zo’n leugen voordeel op zou leveren; zo las hij bij elkaar verzonnen brieven als waren het echte of simuleerde hij een visioen en haalde er gefingeerde religieuze gedachten bij, alles om de moraal van zijn manschappen ook maar iets te helpen.
Dit in het bijzonder is van Sertorius bekend: een witte hinde van uitzonderlijke schoonheid en zeer levendige gezwindheid is hem geschonken door een man uit Lusetanië. Hij begon iedereen te overtuigen dat dit dier van godswege afkomstig was en door de goddelijke wil van Diana aangespoord met hem sprak, hem raad gaf en informeerde wat nuttig was om te doen; als iets te moeilijk leek om aan de soldaten te bevelen, verklaarde hij dat dit hem persoonlijk door de hinde was aangeraden. Wanneer hij dit had beweerd, gehoorzaamden allen gezamenlijk gewillig als aan een god.
Hieronder leest u de vertalingen van de winnaars:
"Sertorius was een scherpzinnig man en buitengewoon generaal en bekwaam in het gebruik en leiden van het leger. In zeer moeilijke tijden loog hij regelmatig tegen zijn soldaten, als zo’n leugen voordeel op zou leveren; zo las hij bij elkaar verzonnen brieven als waren het echte of simuleerde hij een visioen en haalde er gefingeerde religieuze gedachten bij, alles om de moraal van zijn manschappen ook maar iets te helpen.
Dit in het bijzonder is van Sertorius bekend: een witte hinde van uitzonderlijke schoonheid en zeer levendige gezwindheid is hem geschonken door een man uit Lusetanië. Hij begon iedereen te overtuigen dat dit dier van godswege afkomstig was en door de goddelijke wil van Diana aangespoord met hem sprak, hem raad gaf en informeerde wat nuttig was om te doen; als iets te moeilijk leek om aan de soldaten te bevelen, verklaarde hij dat dit hem persoonlijk door de hinde was aangeraden. Wanneer hij dit had beweerd, gehoorzaamden allen gezamenlijk gewillig als aan een god.
Op zekere dag, toen een aanval van de vijand was bericht, sloeg de hinde opgeschrikt door de haast en het tumult ijlings op de vlucht en hield zich schuil in het nabij gelegen moeras en nadat er lange tijd naar haar gezocht was heeft men haar vervolgens dood gewaand. Niet veel dagen later ontving Sertorius het bericht dat de hinde gevonden was. Daarop beval hij de brenger van die boodschap te zwijgen en, opdat deze aan niemand iets openlijk zou zeggen, verordende Sertorius hem onder bedreiging dat hij de hinde een dag later onverwacht op de plek waar hij zelf zou zijn met zijn vrienden, moest binnen laten.
Vervolgens, de dag erna toen hij zijn vrienden had ontvangen zei Sertorius dat hij in zijn slaap de dood gewaande hinde had gezien en dat het bij hem terug gekeerd was, en dat het dier zoals eerder de gewoonte was geweest, te kennen had gegeven wat er moest gebeuren; daarna wenkte hij de slaaf die hij gecommandeerd had en stoof de losgelaten hinde de slaapkamer van Sertorius binnen, waar na rumoer bewondering ontstond.
Deze lichtgelovigheid van barbaren kwam Sertorius bij belangrijke zaken heel goed van pas." (Maryo van der Hilst)
"Sertorius was een geslepen man en een uitstekend generaal: hij wist hoe hij zijn soldaten moest inzetten, leiden en bespelen. In zeer lastige omstandigheden deinsde hij er zelfs niet voor terug te liegen, als de leugen voordeel zou brengen. Gefingeerde brieven, geveinsde dromen, bijgeloof – als het hem hielp iets van zijn soldaten gedaan te krijgen, greep hij die middelen aan.
De volgende anekdote over Sertorius is dan ook genoegzaam bekend: hij had eens een witte hinde cadeau gekregen van een Lusitaniër - een buitengewoon prachtig en levendig dier. Vanaf dat moment kreeg iedereen steevast te horen dat de hinde hem door Diana was gezonden en dat de godin via het dier met hem sprak, hem waarschuwde en hem nuttige aanbevelingen deed. Men slikte het voor zoete koek.
Dus wanneer Sertorius eens in zijn maag zat met een nogal lastige opdracht voor zijn soldaten, drukte hij hen op het hart dat deze door de hinde was opgedragen. En als hij dát had gezegd, gehoorzaamde iedereen gewillig, in de overtuiging dat ze een godheid gehoorzaamden.
p een zekere dag werd er alarm geslagen: de vijand deed een aanval! Tumult, geschreeuw… de hinde raakte in paniek, ging ervandoor en verschool zich in een naburig moeras. Er werd nadien naar haar gezocht, maar tevergeefs. Men ging ervan uit dat het dier dood was.
Een paar dagen later kreeg Sertorius echter het bericht dat de hinde gevonden was. Hij drukte de boodschapper op het hart hierover te zwijgen en zette dit kracht bij met dreigementen -niemand mocht het weten! Hij droeg op het dier volgende dag plotseling los te laten in de ruimte waar hij zelf met zijn vrienden zou zijn.
De volgende dag ontving Sertorius zijn vrienden. Hij vertelde dat hij de hinde, hoewel overleden, in zijn droom gezien had en dat zij hem verkondigde wat er gedaan moest worden -zoals ze eigenlijk altijd gedaan had.
En toen gaf hij een teken, waarop een slaaf, zoals bevolen, de hinde losliet. Zij stormde het vertrek van Sertorius binnen. Kreten van verbazing en bewondering klonken op.
En zo maakte Sertorius bij belangrijke zaken gebruik van de lichtgelovigheid van barbaarse mensen -en met groot succes." (Guido Kuijper)
De winnaars mogen voor 100 euro per persoon een keuze maken uit het aanbod van de Historische Uitgeverij. Ook hebben zij een trofee ontvangen.