Het aantal inzendingen van de volwassenen voor de vertaalwedstrijden Grieks en Latijn groeit langzaam maar zeker. De organisatie stelt het bijzonder op prijs dat het merendeel van de deelnemers de moeite neemt om zowel bij Grieks als bij Latijn een poging te wagen. Bij beide talen is er door de jury onderscheid gemaakt tussen classici en niet-classici.
In de gekozen passage van Ploutarchos (Ἐρωτικαὶ Διήγησεις 5) kunnen we lezen hoe Demokrita, die in het nauw gedreven was door de politieke tegenstanders van haar man, tot haar wanhoopsdaad komt.
Allereerst steken in de categorie Grieks bij de niet-classici twee vertalingen boven de andere uit. Beide vertalingen onderscheiden zich op sommige punten in positieve zin, maar op andere juist weer niet. In beide vertalingen valt ook op details een en ander af te dingen.
Ondanks de breedsprakigheid (bijna twee maal zoveel woorden als het origineel!) verdient de vertaling van Christiaan van Andel Steenwijk toch de eerste prijs, omdat de nuances in de tekst beter overgebracht worden en het verhaal prettiger leesbaar is.
Bij de classici blijkt het uiteindelijk ook om een tweestrijd te gaan: de vertalers gebruiken beiden een zakelijke en heldere vertelstijl en ontlopen elkaar niet veel. Ook deze keuze is moeilijk. Uiteindelijk valt de keuze op de vertaling van Tom Ingelbrecht. De doorslag geeft daarbij, dat hij de alinea’s (afgezien van de laatste) begint met een korte hoofdzin, wat heel prettig is voor de lezer. En, ook al staat dat natuurlijk los van de vertaling, de gehanteerde ‘Griekse’ spelling is ook een charmant gegeven van deze tekst.
Hieronder leest u de vertalingen van de winnaars:
"Alkippos was van geboorte een Lakedaimoniër. Hij nam Damokrita tot vrouw en werd vader van twee dochters. Wanneer hij politieke adviezen gaf was niemand hem de baas, maar ook in wat hij ten uitvoer bracht om aan de wensen van de Lakedaimoniërs te voldoen, betoonde hij zich telkens de beste. Dat wekte de afgunst van zijn politieke vijanden. Door de eforen te bewerken met valse beschuldigingen, die erop neerkwamen dat Alkippos van plan zou zijn geweest de gevestigde orde omver te werpen, maakten zij uitgerekend déze man tot een banneling.
Want hij vluchtte uit Sparta weg, maar zijn vrouw Damokrita werd door hen tegengehouden, toen zij zich samen met haar dochters bij haar man wilde voegen. En daarbij bleef het niet: zij namen zijn vermogen in beslag om ervoor te zorgen dat het de meisjes , die immers ongehuwd waren, aan middelen zou ontbreken om in hun bruidsschat te kunnen voorzien. Maar toen sommige mannen desondanks pogingen deden om de meisjes het hof te maken vanwege de goede reputatie van hun vader, kregen hun vijanden het gedaan dat het krachtens een officieel besluit aan een ieder werd verboden om ook maar te proberen met de meisjes een huwelijk aan te gaan. Daarbij gaven zij als reden op dat hun moeder Damokrita er meermalen om gebeden had dat haar dochters spoedig zonen ter wereld zouden brengen, met de bedoeling dat die zouden opgroeien tot de toekomstige wrekers van hun vader.
Hoewel Damokrita dus aan alle kanten in het nauw werd gedreven, wachtte zij de viering van een groot volksfeest af. Daaraan namen de vrouwen deel, samen met de ongehuwde meisjes, de huisslavinnen en de kleine kinderen. Maar de echtgenotes van de hoogste ambtsbekleders brachten in besloten gezelschap de hele nacht door in een grote hal, waarin de mannen gewoonlijk hun drinkgelagen hielden. Nadat zij het juiste moment in het oog had gehouden, waarop alle echtgenotes betrokken waren bij de voltrekking van hun geheime ritueel in de hal, bond zij zich een krijgsgordel met een zwaard om het middel, nam de meisjes mee en begaf zich 's nachts naar de geheiligde plaats. Daarna - de ingangen waren inmiddels afgegrendeld - barricadeerde zij de deuren met blokken hout in grote hoeveelheden (die waren door die vrouwen zelf klaargelegd voor de offerceremonie als onderdeel van het feest) ... en stak deze in brand.
En terwijl de mannen massaal ter redding kwamen aangesneld, sneed Damokrita haar dochters de keel door en evenzo vergoot zij over hen haar eigen bloed. Omdat de Lakedaimoniërs niet wisten hoe zij hun woede moesten koelen, wierpen zij de lijken van Damokrita én die van haar dochters buiten de landsgrenzen. Dat juist die daad de toorn van de godheid opwekte, verklaart volgens de overlevering waarom de grote aardbeving de Lakedaimoniërs getroffen heeft." (Christiaan van Andel Steenwijk)
"Alkippos was een Lakedaimoniër van geboorte. Hij was gehuwd met Damokrita en was vader van twee dochters. Omdat hij de stad voortreffelijk van advies voorzag en datgene realiseerde waar de Lakedaimoniërs behoefte aan hadden, werd hij door zijn politieke tegenstanders met afgunst bekeken. Met valse beweringen (Alkippos zou ernaar streven het wetsbestel op te heffen) misleidden zij de eforen en kregen het voor elkaar dat de man werd verbannen.
En zo vertrok hij uit Sparta. Maar toen zijn vrouw hem met hun dochters wilde achternagaan, liet men haar dat niet toe. Meer nog: om er voor te zorgen dat de meisjes niet over een bruidsschat zouden kunnen beschikken, werd Alkippos’ bezit u ook verbeurd verklaard. Omdat er zelfs in deze omstandigheden sommigen waren die naar de hand van de kinderen wilden dingen, op basis van de voortreffelijkheid van hun vader, verboden zijn vijanden bij decreet om de meisjes nog ten huwelijk te vragen. Ze beweerden namelijk dat hun moeder Damokrita dikwijls had gebeden dat haar dochters snel kinderen op de wereld zouden zetten om de wrekers van hun vader te worden.
Damokrita was nu van alle kanten in het nauw gedreven. Geduldig wachtte ze echter een openbaar feest af, waar vrouwen en meisjes, personeel en kleine kinderen aan deelnamen, maar de vrouwen van de machthebbers op zichzelf in een grote bankethal de nacht doorbrachten. Ze omgordde zich met een zwaard, nam haar dochters mee en trok naar de heilige plaats, waar ze haar kans afwachtte tot alle vrouwen bezig waren met het uitvoeren van de mysteriën. Toen de ingangen waren gesloten stapelde ze het hout, dat door de anderen was klaargelegd voor het feestelijke offer, op tegen de deuren en stak het in brand.
Toen de mannen hun vrouwen te hulp kwamen lopen, sneed Damokrita haar dochters de keel over en bovenop de lijken doodde ze vervolgens zichzelf. De Lakedaimoniërs zagen geen manier om hun razernij te laten luwen en wierpen de
lijken van Damokrita en haar dochters buiten hun territoriale grenzen. Men vertelt dat het hierdoor zou zijn geweest dat de god razend was en de grote aardbeving de Lakedaimoniërs heeft getroffen." (Tom Ingelbrecht)