Juryrapport Latijn volwassenen 2012-2013

De opgave Latijn voor volwassenen was exact dezelfde opgave als de leerlingen in november in Utrecht hebben gemaakt. Het betrof een tekst waarin voor een vrouw, die haar man en zoon vermoord had, een passende straf gevonden moest worden. De vrouw had immers een enigszins begrijpelijk motief voor de moorden: man- en zoonlief hadden namelijk een zoon van de vrouw uit een eerder huwelijk vermoord. Uiteindelijk besluit het college van rechters om de vrouw, evenals de aanklager, over 99 jaar opnieuw voor het tuchtcollege te laten verschijnen. 

De jury is vrij snel tot een unaniem oordeel over de winnende vertaling uit de twaalf inzendingen gekomen, ook al was de vertaling niet foutloos. Gelukkig betrof het geen grote fouten waar het Latijn geweld werd aangedaan, maar ging het om woorden die niet vertaald waren, zoals ex consilio en genitum

Leuke vertalingen uit de inzendingen, die we u niet willen onthouden, waren bijvoorbeeld: 'een vrouw is afgevoerd naar Dolabella' (voor deducta est) en de vertaler heeft waarschijnlijk het idee gehad dat er met deze vrouw heel wat afgereisd werd, want zij werd ook nog als lijdend voorwerp aangevuld bij retulit ad consilium: 'Dolabella bracht haar terug naar de adviesraad'. Arme vrouw. 

Eufemistische vertalingen kwamen we ook tegen: zo staat er expliciet in het Latijn dat de moordenaars de jongen in een hinderlaag hadden gelokt en vervolgens vermoord (exceptum insidiis occidissent). Volgens een van de deelnemers kon dit vertaald worden met 'ze hadden zich onbetrouwbaar getoond'.

Ondanks de paar kleine fouten was de jury van mening dat deze vertaling van een passage van de Noctes Atticae van Aulus Gellius het verdiende om met de eerste prijs beloond te worden: de vertaler heeft zich goed aan het Latijn gehouden en geprobeerd alle bijzinnen zo te vertalen zonder dat dit ten koste ging van de leesbaarheid in het Nederlands:

De vrouw in kwestie had haar man en zoon gelijktijdig van het leven beroofd door hen, zonder dat iemand dat wist, vergif toe te dienen, maar nu bekende ze openlijk dat zij dit had gedaan en ze zei, dat ze een reden had gehad, waarom ze dit had gedaan en dat was, omdat volgens haar zeggen haar man en zoon haar andere zoon, een kind van haar en haar eerste man, een jonge man uit het beste hout gesneden en de onschuld zelf (twee keer een superlativus), gedood hadden, nadat hij in de val was gelokt.

Kortom, een mooie, vlotte vertaling van een juridische oplossing die misschien ook vandaag de dag in de praktijk gebracht zou kunnen worden. De jury complimenteert meneer De Smet met zijn winnende vertaling en wil daarbij met nadruk vermelden dat meneer De Smet met deze weergave van Aulus Gellius ook classici overtroffen heeft.