Juvenalis’ derde satire stond dit jaar op het programma voor Latijn. De oerconservatieve Umbricius vertelt hierin waarom hij besloten heeft de stad Rome te verlaten: geluidsoverlast, criminaliteit, een immigratieoverschot, en ga zo maar door. Klinkt dit bekend? Veel van deze klachten zijn natuurlijk heel actueel.
In eerste ronde die op de eigen school werd afgenomen, kregen de leerlingen een passage waarin Umbricius klaagt over de gevaren van het wonen in de stad Rome. Voor een arm man die op een etage in een flatgebouw woont, zijn die veel ernstiger dan voor een rijke Romein in een herenhuis. Hierover werden 25 vragen gesteld voor een groot deel meerkeuze, van grammaticale, inhoudelijke en cultuurhistorische aard.
Op basis van de ingestuurde scores werden 72 leerlingen uitgenodigd voor de tweede ronde. Omdat de organisatie weet dat niet alle leerlingen uiteindelijk naar het gastvrije Gemeentelijk Gymnasium in Hilversum (kunnen) komen, was voor dit grote aantal gekozen. Inderdaad kwamen 58 leerlingen wel. Zij hadden een bloemlezing van ca 100 regels uit de satire gelezen, waarin de klachten, zoals gezegd, erg bekend voorkomen.
In één van de creatieve opdrachten gingen leerlingen aan de slag met een hedendaagse satire à la Juvenalis op hun eigen woonplaats: selfiesticks, zakkenrollers en wietlucht hebben de revue gepasseerd.
Leerlingen met lef konden onze eigen premier van repliek dienen, naar aanleiding van zijn vergelijking van de val van het Romeinse rijk met de europese grensproblematiek. Zij wreven Rutte in dat Aeneas, de stamvader van de Romeinen, een vluchteling was en dat de Romeinse cultuur zonder invloeden van buitenaf nooit zo groot geworden zou zijn. En dat alles met alliteraties, leenwoorden en retorische vragen, waarmee leerlingen blijk gaven van hun kennis van Juvenalis’ stijl.
Natuurlijk hebben de leerlingen ook hun kennis van het Latijn laten blijken in een toets over de gelezen tekst. Hierin werden vragen van uiteenlopende soort gesteld, van etymologie tot tekstinterpretatie en van grammatica tot actualiteit. Eén leerling wist zelf een bonuspunten te verdienen met een scherpe opmerking over de manier waarop Umbricius zelf het onderwerp van satire werd.
Uiteindelijk werden op grond van het totaal van de tweede ronde drie kandidaten uitgenodigd voor de finale. Omdat deze feestelijke finale eind maart helaas niet kon doorgaan, hebben de juryleden zich bereid verklaard tot een online-gesprek.
Hieronder volgt hun verslag.
De winnaars van de Klassieke Olympiade 2020 zijn bekend! We feliciteren Syb Wolfs met de eerste plaats bij de Olympiade Latijn en Ella Slot bij de Olympiade Grieks met hun fraaie prestatie en wensen ook hun familie en docenten van harte geluk met zoveel talent in hun midden. De jury was ook onder de indruk van de vier kandidaten die de tweede en derde prijs in de wacht sleepten, respectievelijk Bart de Waart en Koen Aarts voor Latijn en Bram van Altenborg en Eline van der Horst voor Grieks.
Juryrapport Latijn
Op zaterdagmiddag 6 juni heeft de finale van de Klassieke Olympiade plaatsgevonden, niet in het RMO, zoals gebruikelijk, maar via videogesprekken van een half uur per kandidaat. De jury bestond uit twee universitair docenten Latijn (Christoph Pieper uit Leiden en Lidewij van Gils van de Universiteit van Amsterdam). Ter voorbereiding hadden de kandidaten een pensum bestudeerd van Juvenalis (de derde Satire). Tijdens de finale werd de kandidaten gevraagd een stuk voor te vertalen en grammaticale, metrische, stilistische en inhoudelijke vragen erover te beantwoorden. Bovendien kregen ze een klein stuk ongeziene tekst (twee zinnen waarin Cicero over de Graeculus van zijn tijd spreekt) ter plekke te zien dat ze eveneens meteen moesten vertalen.
Koen Aarts (Augustinianum, Eindhoven; derde prijs) had weliswaar aanvankelijk enige moeite met het vertalen van dit lastige pensum, maar kon de ongeziene passage van Cicero met een beetje hulp rustig en uiteindelijk correct vertalen. Hij kende bovendien de derde satire goed (kon de inhoud mooi beknopt samenvatten en ook inhoudelijke vragen beantwoorden) en hij had ook iets verstandigs te melden over een tekstkritisch probleem in de tekst.
Bart de Waart (Stedelijk Gymnasium Schiedam; tweede prijs) vertaalde Juvenalis foutloos en vlot; hij had met name inhoudelijk goed over de tekst nagedacht en kon de passage heel goed contextualiseren en ook haar actualiteit voor onze moderne samenleving benoemen. Grammaticale vragen beantwoordde hij goed; bij de ongeziene tekst had hij in het geval van twee moeilijke constructies even hulp nodig, maar kwam toen tot een bevredigende vertaling; het was mooi te zien dat hij de onbekende tekst meteen inhoudelijk aan het pensum kon koppelen.
Syb Wolfs (SG Groenewald, Stein; eerste prijs) was uitstekend op de finale voorbereid. Hij vertaalde de geziene en ongeziene tekst foutloos en zonder hulp, las het Latijn metrisch correct en met perfecte uitspraak voor, kon alle grammaticale en stilistische vragen beantwoorden. Bovendien had hij van tevoren veel andere teksten gelezen die thematisch met Juvenalis te maken hebben (Ovidius, Horatius); hierdoor kon hij het pensum inhoudelijk in een brede context plaatsen.
Bij de prijsuitreiking was ook een lid van de Olympiade-commissie aanwezig (Tinka Muthert van de VCN) die de gewonnen bekers via de online kanalen in elk geval alvast kon tonen. De finalisten van 2020 mogen volgend jaar alsnog naar het RMO om met de jury en de finalisten van 2021 te proosten op hun welverdiende prijzen.
Amsterdam/Leiden 7 juni 2020
Lidewij van Gils en Christoph Pieper
Zoals gebruikelijk ontvangen de kandidaten een beker, een geldbedrag en een boekenpakket van de Athenaeum Boekhandel in Amsterdam. De wisselbeker zal het komend jaar in Stein staan. Het organisatiecomité zal uitzwermen om een en ander aan de leerlingen uit te reiken.
Het organisatiecomité feliciteert de kandidaten van harte met het behaald resultaat en dankt de beide juryleden voor hun zeer gewaardeerde inzet en hun flexibiliteit om de finale alsnog een online-vorm te geven.