Mooie verhalen
Sinds dit jaar zijn de leerlingen onderworpen aan een nieuwe opzet van de Klassieke Olympiaden: waar het vorige jaren telkens een vertaalopgave voor Latijn betrof en een groot pensum met vragen voor Grieks, zijn de leerlingen dit jaar uitgedaagd om hun kennis van de taal en cultuur in de ruimste zin van het woord bloot te leggen. Fantastisch was ook om te zien dat een aantal leerlingen zich aan beide talen heeft gewaagd! Een daarvan, stond ook voor beide vakken in de finale, wat op zichzelf al een Olympische prestatie genoemd mag worden.
Dit jaar hebben we veel te doen gehad met mooie verhalen. Daarmee bedoelen we niet de alternative facts zoals gebruikt door president Trump, maar het mythische verhaal van Theseus en Ariadne, zoals verteld door Hyginus in zijn Fabulae. De leerlingen Latijn werden aan 30 vragen onderworpen over de gehele mythe, door Hyginus summier opgetekend in 19 regels. De beste 51 deelnemers gingen door naar de tweede landelijke ronde die dit jaar op het Stedelijk Gymnasium Johan van Oldebarnevelt in Amerfoort is afgenomen.
In de tweede ronde werden de leerlingen onderworpen aan de Heroïdes van Ovidius: wederom een mooi verhaal, want zij lazen de brief van Penelope aan Odysseus, waarin haar ellendige situatie op Ithaca beschreven staat. Tot slot vroegen wij de leerlingen om zélf een mooi verhaal op te tekenen: aan hen de taak om een reactie terug te schrijven, nu de brief van Penelope ofwel bij Calypso, ofwel bij Circe op het eiland terecht is gekomen! Dit leverde vele mooie uitwerkingen op. Een opvallend creatieve uitwerking was een reactie die vermomd van Odysseus leek te komen, waarin Odysseus vertelde dat hij het eigenlijk wel naar zijn zin had bij een andere vrouw en Penelope zich maar niet zo om hem moest bekommeren. Zien we hier toch een beetje het aanwenden van alternative facts bij Calypso terug, die het verhaal wat mooier maakt dan het is. Andere bijzondere uitwerkingen hadden mooie klassieke vondsten zoals de rozenvingerige dagenraad en het dichterlijk beschrijven van het verstrijken van de 7 jaren die Odysseus op Ogygia doorbracht – in de veronderstelling dat het slechts 7 dagen waren. Ook zagen we creatieve pogingen tot een imitatio van de stijl en het metrum van Ovidius. Alhoewel, misschien moeten we het een hedendaagse aemulatio noemen, want een dergelijke uitwerking heeft het wel tot de finale geschopt!
In de finale van de Klassieke Olympiaden 2017 streden drie kandidaten bij Latijn om de eeuwige roem, de beker en materiële prijzen. Dit waren Sasja Rabbers (Willem Lodewijk Gymnasium, Groningen), Kevin Tittel (Johan de Witt-Gymnasium, Dordrecht) en Louise van der Vlugt (Christelijk Lyceum Veenendaal). Louise van der Vlugt mag zich dit jaar de winnaar van de Klassieke Olympiaden bij Latijn noemen, Kevin Tittel werd tweede en Sasja Rabbers derde. De jury Latijn bestond uit Suzanne Adema en Diederik Burgersdijk.
De kandidaten hadden een passage voorbereid uit Ovidius’ Ars amandi. De passage begint met allerlei adviezen aan mannen om er verzorgd, maar niet te mooi uit te zien. Het tweede, grootste deel van de passage vertelt hoe Ariadne, achtergelaten op eens strand door Theseus, door de god Bacchus wordt geschaakt.
De jury heeft de kandidaten tijdens de wedstrijd getest op kennis over de tekst en op de vaardigheden die, naast vertalen, ook bij het schoolvak Latijn aan de orde komen. Louise, Kevin en Sasja hebben bijvoorbeeld uitgelegd dat het eerste deel van de tekst een ander teksttype is dan het tweede deel van de tekst en konden dat taalkundig beargumenteren. De kandidaten bleken zelf al te hebben nagedacht over de relatie tussen deze twee delen van de tekst. Twee van hen hadden bovendien zelfstandig uitgezocht dat de tweede passage vooral aansluit bij wat nog volgt in de Ars Amandi (adviezen over drank en liefde). Ook moesten de kandidaten een stukje scanderen en stijlfiguren herkennen en interpreteren. Voorgelegde interpretaties van delen van de tekst hebben de kandidaten uitstekend kunnen ondersteunen of weerleggen met eigen argumenten en de kandidaten wisten de tekst ook goed in de cultuur-historische context te plaatsen.
Louise, Kevin en Sasja konden goed verwoorden hoe de verhalende passage in de tekst bijna filmisch start met een camerashot van een groot leeg strand met een enkele dwalende figuur. Die figuur blijkt Ariadne, als steeds verder wordt ingezoomd tot aan de tranen op haar wangen aan toe. De jury was verheugd dat de kandidaten vrij gemakkelijk herkenden dat dit beeld van Ariadne ook opgeroepen wordt in een gedicht van Catullus (64). De kandidaten hadden deze passage nog nooit gezien en konden zich toch snel een beeld vormen van de inhoud.
De jury legde de kandidaten ook een afbeelding voor. De figuur op deze afbeelding werd al snel herkend als Silenus, begeleider van Bachhus. Ook identificeerden de kandidaten de bijbehorende verzen in de passage. Sasja, Kevin en Louise redeneerden op heldere wijze over de mogelijke relaties tussen deze afbeelding en de tekst en kwamen alle drie al vrij snel tot de conclusie dat beide teruggaan op hetzelfde verhalengoed, maar niet direct aan elkaar gerelateerd kunnen zijn.
De meeste indruk op de jury maakte Louise van der Vlugt. Ze had zich uitstekend voorbereid en was in staat een gesprek op niveau te voeren over de tekst. De vragen en opdrachten van de jury beantwoordde ze met groot gemak en ze wist bovendien desgevraagd nog veel meer over de tekst te vertellen. Daarom heeft de jury Louise tot winnaar uitgeroepen.
Suzanne Adema en Diederik Burdersdijk
juryleden finale Klassieke Olympiaden Latijn